Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική.
Tο σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου...

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2011

«Από το Κάστρο της Ναυπάκτου στα Ενετικά Κάστρα της Μεσογείου»



«Από το Κάστρο της Ναυπάκτου στα Ενετικά Κάστρα της Μεσογείου» 

Ο αντίκτυπος της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου στις Βενετοκρατούμενες περιοχές
 από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Ναυπακτίας.

Τετάρτη, 5 Οκτωβρίου 2011


Διάλεξη με θέμα «από το κάστρο της Ναυπάκτου στα Ενετικά Κάστρα της Μεσογείου», πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης, στο πλαίσιο των εορτασμών της Ναυμαχίας στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητρόπολης.

Την επιμέλεια της διάλεξης είχε ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπάκτου, τα μέλη του οποίου ανέπτυξαν και το θέμα που είχε ως βασικό άξονα ανάπτυξης τον αντίκτυπο της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου στις Βενετοκρατούμενες περιοχές.

Αξίζει να σημειωθεί πως αρκετοί πολίτες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν από κοντά την εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Σύνδεσμο των Φιλολόγων σε συνεργασία με το Δήμο Ναυπακτίας.
                                                                                                                                  (από τον Τύπο)



Μπορείτε να παρακολουθήσετε μαγνητοσκοπημένα στιγμιότυπα εδώ




Ο ΑΠΟΗΧΟΣ ΤΗΣ ΝΑΥΜΑΧΙΑΣ ΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

 Συνοπτική προσέγγιση του θέματος με  ενδεικτική παρουσίαση ορισμένων έργων τέχνης της εποχής. της  Σοφίας  Μάνιου

Και από τους κανονιοβολισμούς των πειρατικών στα κάστρα της Ελλάδας, περνάμε στους κανονιοβολισμούς και στις κωδωνοκρουσίες που συνόδευσαν τη χαρμόσυνη είδηση στα κάστρα της Μεσογείου. Η τιτάνια αναμέτρηση του σταυρού με την ημισέληνο και η συντριβή της ισλαμικής αλαζονείας  δεν μπορούσε παρά να σημάνει έναν μεγαλειώδη απόηχο της νίκης στον Πολιτισμό, στις Τέχνες, στα Γράμματα, στο φρόνημα και στις αξίες των μεσογειακών λαών της Ευρώπης. Η ένδοξη νίκη πυροδότησε μια σειρά πανηγυρικών εορταστικών εκδηλώσεων. Ρητορικοί λόγοι, ποιήματα, μουσικές συνθέσεις, παραστάσεις, ζωγραφικοί πίνακες, γλυπτά, μνημεία  για τους πεσόντες  και εκκλησίες αφιερωμένες στη Χάρη της Παναγίας. Εκατοντάδες λογοτεχνικά έργα… Μέχρι και πόλεις στην άλλη άκρη της γης, στο Νέο Κόσμο, ονομάστηκαν «Lepanto»… Τρεις  βρίσκουμε σήμερα με την ονομασία αυτή στο Αρκάνσας της Αμερικής, στην Κόστα Ρίκα και στις Φιλιππίνες, τις πάλαι ποτέ αποικίες των νικητών.
Ο Πάπας Πίος ο Ε΄, ένεκεν τιμής και ευγνωμοσύνης, καθιέρωσε στη Δύση την 7η Οκτωβρίου ως ημέρα εορτής της Παναγίας της Νίκης (η οποία επί του διαδόχου του μετονομάστηκε σε Παναγία του Ροδαρίου). Είχε προτρέψει  τους πιστούς ν’ απαγγέλλουν το ροδάριο, ως παράκληση στην Παναγία να δώσει τη νίκη στους συνασπισμένους χριστιανούς εναντίον των Τούρκων, που μέχρι τότε ήταν αήττητοι στη θάλασσα. Η ανέλπιστη νίκη αποδόθηκε στην επέμβαση της Παναγίας  και το ροδάριο έγινε το αντίστοιχο  του Ακαθίστου Ύμνου των Ορθοδόξων Χριστιανών. Η Παναγία της Ναυπάκτου έκτοτε στη Δύση ονομάστηκε Santa Maria del Rozario ή Madonna di Lepanto del Rozario. Ο Πάπας  διέταξε παράλληλα την ανέγερση περικαλλούς ναού στο όνομά της.
Οι Λατίνοι ευγενείς που έπεσαν ηρωικά στη ναυμαχία, ενταφιάστηκαν στην Εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Κέρκυρα. Μνημείο ηρώων πανευρωπαϊκής σημασίας η Αννουντσιάτα, όπως ονομάζεται και σήμερα, τουλάχιστον ό, τι έχει απομείνει από αυτό: το καμπαναριό κι ένα τμήμα του ιερού. Στην  Annunziata φυλασσόταν και η εικόνα της Παναγίας του Ροδαρίου που φιλοτεχνήθηκε για να τιμήσει τη Χάρη της . Σε περίοπτη θέση του ναού πλαισιωμένη από ασημένια κορνίζα με λουλούδια και αγγέλους, ήταν φορτωμένη με πλούσια αφιερώματα.



Στο Μουσείο Αντιβουνιώτισσας στην Κέρκυρα μας δίνεται η ευκαιρία να θαυμάσουμε και το έργο του Μιχαήλ Δαμασκηνού «Εικόνες Αγίων Σέργιου, Βάκχου και Ιουστίνας» που αποτελεί αναφορά στη ναυμαχία της Ναυπάκτου.





            Η διεξαγωγή της ναυμαχίας και η δόξα της νίκης ενέπνευσαν πλήθος εικαστικών έργων, τα οποία είχαν, βέβαια, ως απώτερο σκοπό την εξύμνηση και  τον καθαγιασμό  της πολιτικής ισχύος των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων. Μεγάλα ονόματα της εποχής, όπως ο Τιτσιάνο, ο Βιτσεντίνο, ο Βερονέζε και ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος εξυμνούν με τους πίνακές τους τη νίκη και την Παναγία.





Τιτσιάνο. Ο Φίλιππος Β΄ αφιερώνει στη Ναυμαχία τη γέννηση του γιου του.





Στην «Αλληγορία της μάχης» του Paolo Veronese (1528-1588), διάσημου ζωγράφου της εποχής,   αναπαριστάται στην κάτω ζώνη, στο γήινο πεδίο,  η Ναυμαχία της Ναυπάκτου. Στον ουρανό, η Μαρία και οι άγιοι Πέτρος, Μάρκος, Ιουστίνος, και Ρόχος  παρακαλούν για νίκη των χριστιανών, ενώ στα δεξιά του πίνακα διακρίνεται άγγελος να ρίχνει πύρινα βέλη ενάντια στον οθωμανικό στόλο, υπενθυμίζοντας τη συνδρομή του Θεού. (Galleria dell´ Academia Venezia)

   


Η  «Ναυμαχία της Ναυπάκτου», Πίνακας του Φερντινάντο Μπερτέλι (550Χ500), που εκτίθεται στο Ναυτικό Μουσείο της Βενετίας




Ακόμη ένας πίνακας του Ferdinando Bertelli  με θέμα τη Ναυμαχία από τη Συλλογή Τάντουλου.



   
Ένα έργο αγνώστου στο οποίο απεικονίζεται η Ναυμαχία.



Με πρότυπο το ζωγραφικό έργο του Lattantio Bonastro, μαθητή του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, φιλοτεχνήθηκε αυτή η ξυλογραφία το 1572 από τον  χαράκτη Mario Kartaro. Υπομνηματίζονται πλοία και κυβερνήτες των δύο αντιπάλων στόλων, όπου διακρίνεται και η συμμετοχή πολλών Ελλήνων.


Το έργο εκτίθεται στο Ιστορικό Μουσείο στην Παλαιά Βουλή, όπου επίσης μπορούμε να θαυμάσουμε και ένα από τα αριστουργήματα του Γεώργιου Κλότζα, σημαντικού κρητικού ζωγράφου. Αποτελεί ευχαριστήριο αφιέρωμα των νικητών στους προστάτες αγίους και αναπαριστά τη διάταξη των αντιπάλων δυνάμεων. Αριστερά τα οθωμανικά πλοία με την ημισέληνο, δεξιά τα ενετικά με το φτερωτό λιοντάρι, τα αυστριακά με το δικέφαλο αετό, οι χριστιανοί στρατιώτες και οι σαρικοφόροι αιχμάλωτοι
.
    



 Στο εργαστήρι του Κλότζα εικάζεται πως μαθήτευσε και ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος πριν από την οριστική αναχώρησή του για την Ιταλία (1567). Ένα από τα γνωστότερα έργα του Ελ Γκρέκο είναι η «Προσκύνηση του ονόματος του Ιησού» ή «Η Αλληγορία της Ιερής Συμμαχίας» (1577-1580). Ο οραματικός και εσχατολογικός χαρακτήρας του έργου σχετίζεται αναμφίβολα με την Ιερή Συμμαχία.  Οι πρωταγωνιστές της, γονυκλινείς στο πρώτο επίπεδο του πίνακα αναπέμπουν δέηση προς το όνομα του Ιησού: ο Φίλιππος Β' με τα μαύρα, ο δόγης της Βενετίας Αλβίζε Μοτσενίγο με το χρυσοκίτρινο ιμάτιο το στολισμένο με  ερμίνα, ο πάπας Πίος Ε' με το πλούσιο άμφιο και τα κόκκινα γάντια του ποντίφικα, αφηρωισμένος πιθανόν, καθώς είχε ήδη πεθάνει, ο Δον Χουάν της Αυστρίας, ετεροθαλής αδελφός του Φιλίππου Β' και αρχηγός του χριστιανικού στόλου στη ναυμαχία, ντυμένος σαν ρωμαίος αξιωματικός ν' ακουμπά με τα δυο του χέρια πάνω στο ξίφος της νίκης. Το έργο θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του μεγάλου ζωγράφου και ασφαλώς αποκαλύπτει τη συγκίνησή του από το μεγάλο αυτό γεγονός. Ίσως και οι αφηγήσεις του αδελφού του Μανούσου που έλαβε μέρος στη Ναυμαχία να έπαιξαν κι αυτές το ρόλο τους…




Πλήθος χρονικών και ιστορικών συγγραμμάτων βλέπουν το φως με σκοπό να γίνει κτήμα ες αεί  ένα  γεγονός που καθόρισε την ιστορία της ανθρωπότητας. Όπως έγραψε ο ναύαρχος Jurien de la Gravier, «Η τύχη του κόσμου τρεις φορές εξαρτήθηκε από την τύχη μιας ναυτικής σύρραξης, στη Σαλαμίνα, στο Άκτιο και στη Ναύπακτο». Όσοι έζησαν το γεγονός είχαν συνείδηση της σημασίας του για τις μελλοντικές εξελίξεις. Ένας από αυτούς και ο Ανδρέας Κορνάρος, ο αδελφός του Βιτσέντζου. Πολέμησε στο πλευρό της χριστιανικής παράταξης και συνέγραψε  στη συνέχεια την ιστορία αυτής της αναμέτρησης.
Η ιστορία της μεγαλειώδους ναυμαχίας, όμως, ενέπνευσε -και εξακολουθεί να εμπνέει- εκατοντάδες μυθιστορήματα Ανυπέρβλητος, βέβαια, παραμένει ο «Δον Κιχώτης». Είναι γνωστό σε όλους μας ότι ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες, ο δημιουργός του, πολέμησε μαζί με τον αδελφό του Ροντρίγκο ως δεκανέας στη Ναυμαχία Αν και την ημέρα εκείνη ήταν άρρωστος με υψηλό πυρετό, δε δέχτηκε να μείνει εκτός υπηρεσίας, πολέμησε γενναία, και μάλιστα τραυματίστηκε σοβαρά στο αριστερό του χέρι, που από τότε έμεινε παράλυτο. Ακολούθησε η αιχμαλωσία του από μουσουλμάνους πειρατές και η πενταετής παραμονή του στο Αλγέρι. Εξαιτίας της άσχημης οικονομικής κατάστασης της οικογένειάς του, η εξαγορά της ελευθερίας του ήταν αδύνατη και παρ’ ολίγον μάλιστα να εκτελεστεί. Τελικά, επέστρεψε στην Ισπανία, χάρη στη βοήθεια του μοναχού Χουάν Ζιλ, ο οποίος προσέφερε μεγάλο μέρος από τα λύτρα. Στο Δον Κιχώτη, σε κάποια κεφάλαια, εμφανίζεται ένας πρώην αιχμάλωτος των μουσουλμάνων και μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε πως αξιοποιούνται τα προσωπικά βιώματα του Θερβάντες. Το αυτοβιογραφικό στοιχείο, όμως, κυρίως επισημαίνεται στην προσωπικότητα και στις περιπέτειες του ήρωά του. Πίσω από το Δον Κιχώτη κρύβεται ο Θερβάντες. Ο ανάπηρος στρατιώτης και ένδοξος νικητής που ύστερα από χρόνια αιχμαλωσίας επιστρέφει στην πατρίδα του προσδοκώντας την τιμή και την αναγνώριση. Αντί αυτών, βρίσκει την αδιαφορία. Προσπαθεί να ανακτήσει τη θέση του στο στρατό, για να επιβιώσει, χωρίς όμως επιτυχία. Η οικονομική του κατάσταση είναι οικτρή. Η πίκρα, η απογοήτευση, η πληγωμένη του περηφάνια τον οδηγούν στη δημοσίευση του «Δον Κιχώτη».



«…Και κείνη την ημέρα, που στάθηκε τόσο τυχερή για τη Χριστιανοσύνη, γιατί γίνηκε αφορμή να σκορπιστεί η πλάνη πούχε όλος ο κόσμος κι όλα τα έθνη, πως οι Τούρκοι ήτανε τάχα ανίκητοι στη θάλασσα, εκείνη την ημέρα -λέω- όπου συντρίφτηκε η οθωμανική έπαρση κι αλαζονεία, ανάμεσα σε τόσους και τόσους χριστιανούς που βρέθηκαν εκει πέρα και που τους χαμογέλασε η τύχη (γιατί όσοι σκοτώθηκαν στάθηκαν πιο τυχεροί από πολλούς που έμειναν ζωντανοί και νικητές), εγώ μονάχα ήμουνα ο κακότυχος. Γιατί αντί για το χρυσό στεφάνι του νικητή που θα έπρεπε να περιμένω αν ζούσαμε στα χρόνια των Ρωμαίων, βρέθηκα εκείνη την άλλη νύχτα που ακολούθησε μια τόσο ξακουστή μέρα βρέθηκα με αλυσίδες στα πόδια και χειροπέδες…»  (Μιγκέλ ντε Θερβάντες, Δον Κιχώτης, τόμος Α΄, βιβλίο τέταρτο, κεφ. 39ο.)
Το απόσπασμα αυτό, ως κεντρικό σημείο, βρίσκεται στο τελευταίο κεφάλαιο του Α΄ τόμου, στο οποίο εξιστορούνται η αφήγηση της Ναυμαχίας, και οι ιστορίες δύο αιχμαλώτων… Το δεύτερο τόμο του έργου ο Θερβάντες τον έγραψε όχι μόνο γιατί αμφισβητήθηκε ως συγγραφέας, αλλά και γιατί χλευάστηκε ως «κουλοχέρης». Ένας γενναίος στρατιώτης «που τον λένε γέρο και κουλοχέρη…σάμπως το κομμένο χέρι να το’ χα αποκτήσει σε καμιά ταβέρνα», διαβάζουμε στον Πρόλογο του Β΄ τόμου. Ο Δον Κιχώτης καλύπτει ενίοτε το αριστερό του χέρι με την κουβέρτα του κρεβατιού, ενώ σε άλλα σημεία ο συγγραφέας περιγράφει τη δεξιοτεχνία, την ομορφιά και το δυναμισμό του δεξιού χεριού του ήρωά του ή… του εαυτού του.
Είναι περήφανος για τον εαυτό του, όμως δεν του αποδίδονται οι τιμές που αναμένει από τους ανθρώπους γύρω του. Οι αξίες του, αντί να αναγνωρίζονται,  γίνονται αντικείμενο χλευασμού. Ο κόσμος έχει πλέον αλλάξει και διαφέρει πολύ από το δικό του κόσμο. Ο Δον Κιχώτης, πιστός στο αγνό εξιδανικευμένο παρελθόν της ιπποσύνης και των αξιών της, μάχεται τους γίγαντες (στη μορφή των οποίων οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν την Οθωμανική γιγάντια δύναμη). Όλοι οι άλλοι δε βλέπουν παρά μόνον ανεμόμυλους.


Ως άλλοι Δον Κιχώτες οι Έλληνες ζουν το δικό τους μύθο. Ο θρίαμβος του χριστιανισμού αναπτερώνει τους πόθους τους για  την αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού, εμφυτεύει την πίστη στην υποστήριξη των Μ. Δυνάμεων, ψυχώνει τις καρδιές τους με ενθουσιασμό, αναζωογονεί την εθνική συνείδηση. Οι ελπίδες τους, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, δεν είχαν αντίκρυσμα, ωστόσο είχαν γερό θεμέλιο την έκδηλη συγκίνηση των χριστιανικών λαών της Ευρώπης για τους υπόδουλους ομόθρησκούς τους στην Ανατολή. Οι Ευρωπαίοι ανθρωπιστές στηρίζουν την ελπίδα της ελευθερίας. Ζωντανεύουν, παράλληλα, οι μνήμες για το μαρμαρωμένο βασιλιά και όλοι περιμένουν τη νεκρανάσταση του τελευταίου Παλαιολόγου.






            Το ενισχυμένο εθνικό φρόνημα αποτυπώνει το θρίαμβο της Ναυμαχίας σε σωρεία ποιητικών συνθέσεων και τραγουδιών. Ενδεικτικά παρουσιάζεται απόσπασμα από δημοτικό τραγούδι της Πάργας:
            ……………………
Όταν απαντηθήκανε
οι δυο χοντρές αρμάδες
βροντοκοπούν οι κανονιές
γίνεται η μέρα νύχτα
πλώρη με πλώρη σμίγουνε
κατάρτι με κατάρτι
λαμποκοπάνε τα λαμιά (=τα σπαθιά)
βροντάνε τα τρομπόνια (= τα κανόνια)
ποδάρια χέρια και κορμιά
γιομίζουν τα καράβια
σκοτώθη κι ο Αλή Πασάς (= ο ναύαρχος)
το άξιο παλικάρι
κι ο Ρήγας τη γαλεότα του (του Αλή)
τη σέρνει από τη πρύμνη.
..........................
Το αίσθημα  του θριάμβου της συνασπισμένης ομόψυχης χριστιανοσύνης έναντι των απίστων βαρβάρων είναι διάχυτο και ακμαία η περηφάνια για τη συντριβή του αλαζονικού γίγαντα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Έτσι, λοιπόν, οι Έλληνες θυμήθηκαν και κάποια άλλη αλαζονική γιγαντιαία δύναμη που είχαν συντρίψει αιώνες πριν: τους Πέρσες…
 Σοφία Μάνιου


Δευτέρα 11 Ιουλίου 2011

Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας

Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας

11 Ιουλίου 2011 
Σύνδεσμο Φιλολόγων απέκτησε η Ναυπακτία ο οποίος εξέλεξε στις 30 Ιουνίου διοικητικό και εποπτικό συμβούλιο, σύμφωνα με το καταστατικό.
Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Ναυπακτίας εξέλεξε στις 30 Ιουνίου Διοικητικό και Εποπτικό Συμβούλιο και συγκροτήθηκε, σύμφωνα με το καταστατικό, σε σώμα ως εξής:

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Δρογγίτη Μαρία (πρόεδρος)
Αδαμοπούλου Ελένη (αντιπρόεδρος)
Δημόπουλος Κων/νος (γεν. γραμματέας)
Θεοδωροπούλου Βίκυ (οργανωτικός γραμματέας)
Ξάνθη-Λαμπροπούλου Αικατερίνη (ταμίας)
Μάνιου Σοφία (ειδικός γραμματέας)
Ντελλής Αχιλλέας (έφορος βιβλιοθήκης)
Αναπληρωματικά μέλη . 1)Παππά Ιφιγένεια, 2)Ρέππα-Κολοβού Παρασκευή.
ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
Σταυρογιαννοπούλου Ευθυμία (πρόεδρος)
Μπαλαμπάνη Ανδριάννα (αντιπρόεδρος)
Κατσίκα-Βασιλοπούλου Ηλιάνα (γραμματέας).