Tango mnémotechnique - το ταγκό της προσωπικής αντωνυμίας

LEXIGRAM

Το πρόγραμμα LEXIGRAM ίσως σας φανεί χρήσιμο στη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας, στο Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο.

Είναι οργανωμένο σύμφωνα με την ύλη των μαθημάτων της γλώσσας και στις τρεις βαθμίδες, παρέχεται  δωρεάν και είναι εγκεκριμένο από το Υπουργείο Παιδείας.

Θα το βρείτε στην ιστοσελίδα http://lexigram.gr/ 

Στα επτά του έγραψε τη σύνοψη της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας...

 Jorge Luis Borges,  24 Αυγούστου 1899 - 14 Ιουνίου 1986

"Να αντιστέκεσαι στο κακό, αλλά χωρίς φόβο και χωρίς πάθος. Σ’ αυτόν που θα σου χτυπήσει το δεξί μάγουλο, μπορείς να του γυρίσεις και τ’ άλλο, φτάνει να μην είναι ο φόβος που στο γυρίζει.

Εγώ δε μιλώ ούτε για εκδίκηση, ούτε για συγνώμη· η λησμονιά είναι η μόνη εκδίκηση και η μοναδική συγνώμη.

Κάνοντας καλό στον εχθρό σου, έχεις βρει τον καλύτερο τρόπο να ικανοποιήσεις τη ματαιοδοξία σου.

Δώσε τα άγια στα σκυλιά και ρίξε τα μαργαριτάρια σου στους χοίρους· αυτό που έχει σημασία είναι να δίνεις.

Ψάχνε, μόνο για νά ’χεις τη χαρά να ψάχνεις και όχι για τη χαρά πως βρίσκεις...

Μην κρινεις το δέντρο από τους καρπούς του, ούτε τον άνθρωπο από τα έργα του· μπορούσαν νά ’ναι και καλύτερα ή χειρότερα.

Τίποτα δεν χτίζεται πάνω στην πέτρα, όλα πάνω στην άμμο χτίζονται, όμως το χρέος μας είναι να χτίζουμε σα νά ’τανε η άμμος πέτρα...".

Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες (1899-1986) γεννήθηκε στο Μπουένος Άιρες της Αργεντινής. Ήταν απόγονος αγωνιστών για τη χειραφέτηση της Αργεντινής, ενώ ο πατέρας του ήταν δικηγόρος και καθηγητής ψυχολογίας σε ξενόγλωσση παιδαγωγική σχολή. Από παιδί ακόμα ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες ήταν δίγλωσσος, αφού παράλληλα με τα ισπανικά, η αγγλόφωνη γιαγιά του του μάθαινε να μιλά και να γράφει την αγγλική γλώσσα. Ο μικρός δήλωσε στον πατέρα του ότι ήθελε να γίνει συγγραφέας και σε ηλικία επτά χρόνων σύνταξε στα ελληνικά μια σύνοψη της ελληνικής μυθολογίας. Οκτώ χρονών γράφει το πρώτο διήγημά του, ενώ ένα χρόνο αργότερα μεταφράζει και δημοσιεύει τον "Ευτυχισμένο πρίγκιπα" του Όσκαρ Ουάιλντ. Εξαιτίας μιας πάθησης στα μάτια του, που θα τον οδηγήσει προοδευτικά σε πλήρη τύφλωση, η οικογένεια Μπόρχες εγκαθίσταται στη Γενεύη, όπου ο Χόρχε Λουίς εγκαινιάζει της λυκειακές σπουδές του και αποκτά μια υψηλού επιπέδου μόρφωση, καθώς τελειοποιεί τις γνώσεις στην αγγλική, γαλλική και γερμανική γλώσσα. Ανακαλύπτει την εξπρεσσιονιστική ποίηση, τη γερμανική φιλοσοφία, τελειοποιεί τα λατινικά του και το 1919 εγκατεστημένος στη Μαγιόρκα της Ισπανίας ολοκληρώνει την πρώτη ποιητική συλλογή του "Οι κόκκινοι ρυθμοί" όπου είναι φανερός ο θαυμασμός για την επανάσταση των μπολσεβίκων στη Ρωσία. Η οικογένεια των Μπόρχες, έπειτα από πολλές προσωρινές διαμονές και πολλά ταξίδια στην Ευρώπη, επιστρέφουν το 1921 στο Μπουένος Άιρες, όπου και θα παραμείνει. Τώρα ο Μπόρχες ανακαλύπτει τις φτωχογειτονιές της γενέτειράς του με τους compafritos ("μόρτες") γράφει ποιήματα, διηγήματα, δοκίμια και "φαντασίες", ιδρύει διάφορα περιοδικά, παίρνει μέρος σε λογοτεχνικούς ομίλους και από το 1925, που θα δημοσιεύσει την ποιητική συλλογή "Η απέναντι Σελήνη" και τα δοκίμια "Έρευνες", θα δίνει το λογοτεχνικό παρόν με ένα έως δύο έργα το χρόνο, μέχρι το 1985 που θα δημοσιευθεί και η τελευταία ποιητική συλλογή του, "Οι συνωμότες". Ο Μπόρχες πέθανε στις 14 Ιουνίου του 1986 στη Γενεύη και τάφηκε σύμφωνα με την επιθυμία του, στην πόλη των εφηβικών του χρόνων, στο Μπουένος Άιρες.

Πηγή: βιβλιοnet  (υπηρεσία του Ε.ΚΕ.ΒΙ.)  -  http://www.biblionet.gr/

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα Στον Γουαδαλκιβίρ των άστρων...

Δεν είχε άρχοντα η Σεβίλλια
μπροστά του για να παραβγεί
ούτε σπαθί σαν το σπαθί του
ούτε καρδιά να 'ν' τόσο αληθινή.
Σαν ποταμός από λιοντάρια
η ξακουσμένη του αντρειοσύνη,
και σαν σε πέτρα σκαλισμένη
η στοχασιά του η μετρημένη.

Τώρα για πάντα πια κοιμάται.
Τώρα τα μούσκλια και τα χόρτα
με δάχτυλα που δε λαθεύουν
το άνθος ανοίγουν του μυαλού του.
Και το τραγουδιστό του αίμα
κυλάει σε βάλτους και λιβάδια,
γλιστράει στο σύγκρυο των κεράτων,
άψυχο στέκει στην ομίχλη,
σε βουβαλιών σκοντάφτει πόδια,
σα μια πλατιά, μια λυπημένη,
μια σκοτεινή γλώσσα, ώσπου τέλμα
να γίνει από αγωνία, πλάι
στον Γουαδαλκιβίρ των άστρων.

(απόσπασμα από το "Σκόρπιο αίμα" -μετάφραση Νίκου Γκάτσου)

Του ΝΙΚΟΥ ΒΙΔΑΛΗ

Στις 19 Αυγούστου 1936 το βράδυ έξω από τη Γρανάδα μέλη της τοπικής φρανκικής φάλαγγας πήραν τον 38χρονο ποιητή Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα - που τον είχαν ήδη ανακρίνει και βασανίσει - μαζί με έναν κουτσό δάσκαλο, τους μετέφεραν σε κοντινό δασωμένο φαράγγι, τους έριξαν σαν σακιά μέσα σε μια τρύπα την οποία είχαν ανοίξει δύο νεαροί και τους εξετέλεσαν. Εβδομήντα επτά χρόνια αργότερα ο τάφος του μεγαλύτερου ισπανού ποιητή του 20ού αιώνα παραμένει άγνωστος, όχι όμως και οι συνθήκες του θανάτου του. Βιογράφοι, μελετητές και ερευνητές μπορεί να διαφωνούν στις λεπτομέρειες, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία για το πώς περίπου συνέβη το έγκλημα. Άλλωστε ζουν οι νεαροί που επιστρατεύθηκαν να ανοίξουν τον λάκκο. Οι εκτελεστές, τα ονόματα των οποίων επισήμως δεν ανακοινώθηκαν ποτέ, έχουν πεθάνει προ πολλού. Οι προσπάθειες να αποκαλυφθεί ο τάφος του Λόρκα παραμένουν άκαρπες. Η οικογένειά του, λέει, θέλει να μην «ξυθούν» οι παλιές πληγές. Παρά ταύτα, δεν είναι λίγοι όσοι ισχυρίζονται ότι εκείνοι που παρέδωσαν τον ποιητή στους φαλαγγίτες προέρχονταν από την ίδια του την οικογένεια - γι' αυτό και οι απόγονοί τους τώρα δεν θέλουν να συνεχιστούν οι έρευνες.
Ο Λόρκα είχε προειδοποιηθεί από τους φίλους του τον Ιούλιο του 1936, όταν ήταν ήδη γνωστό ότι ο Φράνκο ετοίμαζε τα στρατεύματά του στο ισπανικό Μαρόκο και θα ξεσπούσε ο εμφύλιος πόλεμος, να μην πάει στην Ανδαλουσία. Απέρριψε μάλιστα προτάσεις να ταξιδέψει στην Κολομβία και στο Μεξικό. Δύο ημέρες μετά την άφιξή του στη Γρανάδα ξέσπασε ο πόλεμος. Η περιοχή ήταν η πρώτη που κατελήφθη από τους φρανκιστές, ο γαμπρός του Λόρκα και δήμαρχος της Γρανάδας συνελήφθη στις 16 Αυγούστου και την επομένη εκτελέστηκε. Την ίδια ημέρα συνελήφθη και ο Λόρκα.
Το φασιστικό καθεστώς δεν δίστασε να εκτελέσει έναν διάσημο ποιητή, που προερχόταν από μια πολύ γνωστή οικογένεια της περιοχής και διέθετε γνωριμίες στην υψηλή κοινωνία της Ισπανίας. Αλλά δεν είναι να απορεί κανείς, αν σκεφτεί ότι εκείνη τη χρονιά μόνο στην περιοχή γύρω από την Αλάμπρα η φάλαγγα εξετέλεσε 30.000 άτομα, αφού ο Φράνκο είχε διακηρύξει ότι θα «προστάτευε» την Ισπανία από «τη διεθνή κομμουνιστική, εβραϊκή και μασονική συνωμοσία».

Αφιέρωμα του Ω3 στον Federico Garcia Lorca 

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ!

         «Η Κοίμηση της Παναγίας των Ψαριανών» του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου είναι  ένα από τα πρώτα έργα του μεγάλου ζωγράφου πριν εγκατασταθεί στην Ευρώπη, βυζαντινής τεχνοτροπίας και χρονολογείται πίσω στο 1564. Βρίσκεται στον ομώνυμο ναό της Ερμούπολης στη Σύρο και ανακαλύφτηκε το 1983 από το μελετητή αρχαιοτήτων Γεώργιο Μαστορόπουλο κατά την καταγραφή των κειμηλίων της εκκλησίας. Ο πίνακας, που είναι από τους ελάχιστους ενυπόγραφους του El Greco, (η υπογραφή αναφέρει – ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ Ο ΔΕΙΞΑΣ) παριστάνει την Κοίμηση και τη Μετάσταση της Παναγίας. 
      Σύμφωνα με τα όσα γράφτηκαν στον κατάλογο της Έκθεσης των Εικόνων της Συλλογής Βελιμέζη στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το 1997 από την καθηγήτρια Νανώ Χατζηδάκη:  "Στη νεκρική κλίνη η Παναγία πλαισιώνεται από τους Αποστόλους που θρηνούν. Στο κέντρο ο Χριστός σκύβει κρατώντας στα χέρια την ψυχή της ως σπαργανωμένο βρέφος. Πλαισιώνεται από φωτεινή δόξα με αγγέλους σε μονοχρωμία και τη λαμπρή περιστερά, το Άγιο Πνεύμα, να ίπταται στο κέντρο. Επάνω, μέσα σε νεφέλες που στηρίζουν άγγελοι, η Παναγία αναλαμβάνεται στον ουρανό και παραδίδει τη Ζώνη της στον απόστολο Θωμά που πλησιάζει σε προσκύνηση. Η εξαίρετη διατήρηση της εικόνας αναδεικνύει την άφθαστη τεχνική του μεγάλου κρητικού ζωγράφου, που κατέχει άριστα τα διδάγματα της παλαιολόγειας ζωγραφικής, ενώ υιοθετεί σε δευτερεύοντα στοιχεία της σύνθεσης ιταλικά πρότυπα: χαλκογραφίες του Raimondi για τις ανάγλυφες γυναικείες μορφές στο κεντρικό κηροπήγιο, γλυπτά του Μιχαήλ Αγγέλου για τις ανακλινόμενες μορφές των αγγέλων. Πρωτότυπη προσθήκη και γνώριμο στοιχείο της τέχνης του Θεοτοκόπουλου, σε μεταγενέστερα έργα του, αποτελεί η ακτινοβόλος περιστερά που ίπταται πάνω από το κύριο θέμα και κυριαρχεί με το φως που εκπέμπει".

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΣΤΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟ: Από την καταδίωξη στην καταξίωση

Ένα πολύτιμο ιστορικό ντοκουμέντο που σίγουρα συμβάλλει στην τοπική και εθνική μας αυτογνωσία...

 

Εκδόθηκε, σε περιορισμένο αριθμό, το νέο βιβλίο του Γ.Γ. Χαλάτση με τίτλο «Οι Έλληνες Μικρασιάτες στη Ναύπακτο: από την καταδίωξη στην καταξίωση».

Ο αναγνώστης αυτού του βιβλίου θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει μία πτυχή του αγώνα των Ελλήνων Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν μόνιμα και αποκαταστάθηκαν στο Δήμο Ναυπάκτου και το Δήμο Ευπαλίου.

Παρουσιάζονται συνοπτικά ιστορίες οικογενειών με πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν δύσκολα. Η καταγραφή προφορικών μαρτυριών φέρνει στην επιφάνεια την ανθρώπινη διάσταση της ιστορίας των προσφύγων και όχι απλά την απρόσωπη παρουσίαση πολιτικών ή διοικητικών αποφάσεων.

Επίσης, είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο για την ιστορία της πόλης και της περιοχής γενικότερα. Γιατί είναι δεδομένο ότι η ιστορία και αυτής της περιοχής υφάνθηκε, στολίστηκε, ομόρφυνε και με την τέχνη των καταδιωγμένων Ελλήνων Μικρασιατών που εγκαταστάθηκαν μόνιμα και καταξιώθηκαν εδώ.

ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΑΠΟ ΦΕΤΟΣ ΣΤΟ ΝΕΟ ΛΥΚΕΙΟ 21 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Σημαντικές αλλαγές στο Λύκειο και στον τρόπο εξέτασης των υποψηφίων για τα ΑΕΙ θα φέρει το σχέδιο νόμου για το Γενικό και Τεχνολογικό Λύκειο που πήρε τον δρόμο προς τη δημόσια διαβούλευση.

 
Ο κύβος ερρίφθη και έπειτα από πέντε χρόνια διαλόγου το σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας για το Γενικό και Τεχνολογικό Λύκειο πήρε τον δρόμο προς τη δημόσια διαβούλευση και θα κατατεθεί στη Βουλή μετά τις 26 Αυγούστου, όταν ξεκινά τις εργασίες του το Β’ Θερινό Τμήμα. Από τον Σεπτέμβριο οι μαθητές της Α’ Λυκείου θα εγκαινιάσουν το νέο πρόγραμμα και θα είναι οι πρώτοι που τον Ιούνιο του 2016 θα εξετασθούν στο νέο σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων. 

Ενημερωθείτε για τις αλλαγές εδώ.

Η ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ ΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΣ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ 2013-2014

Καθορισμός εξεταστέας − διδακτέας ύλης των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων της Γ΄ τάξης του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2013−2014. 

Δείτε την υπουργική απόφαση εδώ.

12η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΝΕΟΛΑΙΑΣ

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφάσισε το 1990 να ανακηρύξει την 12η Αυγούστου ως Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας, επικεντρωμένη στα προβλήματα των νέων ανθρώπων. Στόχος είναι η ανάδειξη των Προβλημάτων των Νέων σε ολόκληρο τον Πλανήτη. 

Ανεργία, παιδεία, ρατσισμός, οικογενειακή βία, μοναξιά...

και πάνω απ' όλα υποκρισία. Θαρρώ πως το μεγαλύτερο πρόβλημα των νέων σήμερα είναι ότι βαρέθηκαν να μεγαλώνουν με τα ψέματά μας... 

Στο παιδί μου δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια

Και του μιλούσανε για Δράκους και για το πιστό σκυλί
Για τα ταξίδια της Πεντάμορφης και για τον άγριο λύκο

Μα στο παιδί δεν άρεσαν ποτέ τα παραμύθια

Τώρα, τα βράδια, κάθομαι και του μιλώ
Λέω το σκύλο σκύλο, το λύκο λύκο, το σκοτάδι σκοτάδι,
Του δείχνω με το χέρι τους κακούς, του μαθαίνω
Ονόματα σαν προσευχές, του τραγουδώ τους νεκρούς μας.

Α, φτάνει πια! Πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά.

                                                                                                   Μ. Αναγνωστάκης
                                                                                                  Από τη συλλογή Ο στόχος (1970)

Γράψτε στο forum το δικό σας σχόλιο για την Παγκόσμια Ημέρα Νεολαίας και τα προβλήματα των νέων... 

ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ

 Η ταύτιση του Βιτσέντζου Κορνάρου με τον ποιητή του "Ερωτόκριτου" και της "Θυσίας του Αβραάμ" αποτελεί ένα από τα φιλολογικά ζητήματα...

Ωστόσο, οι πιο ασφαλείς πληροφορίες για την καταγωγή του Κορνάρου είναι αυτές που δίνει ο ποιητής στο τέλος του έργου του: αναφέρει το όνομα Βιτσέντζος, το οικογενειακό όνομα Κορνάρος, τόπο γέννησης τη Σητεία και το Κάστρο (Ηράκλειο), όπου παντρεύτηκε:

Κ' εγώ δε θε να κουρφευτώ κι αγνώριστο να μ' έχου
μα θέλω να φανερωθώ, κι όλοι να με κατέχου
Βιτσέντζος είν' ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος
που να βρεθή ακριμάτιστος, σα θα τον πάρη ο Χάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί 'καμε κι εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Κάστρον επαντρέυτηκε σαν αρμηνεύγει η φύση,
το τέλος του έχει να γενή όπου ο Θεός ορίσει 

Ακούστε τον Ερωτόκριτο ερμηνευμένο από 77 καλλιτέχνες!

ΠΥΡΑ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

«Πυρά» Σχολικών Συμβούλων κατά της πολιτικής ηγεσίας για το νέο τοπίο στην εκπαίδευση
ΡΕΠΟΡΤΑΖ:esos.gr Με μια δισέλιδη ανακοίνωση το κορυφαίο όργανο των Σχολικών Συμβούλων , η ΠΕΣΣ, εξαπολύει "σφοδρή" επίθεση κατά της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας την οποία κατηγορεί ότι... Διαβάστε τη συνέχεια εδώ Ένα μικρό παράδειγμα αξιολόγησης...

ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ

Η παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου του

ΓΙΑΝΝΗ ΚΑΛΠΟΥΖΟΥ με τίτλο "ΟΥΡΑΝΟΠΕΤΡΑ"

του Πέτρου Πιτσιάκκα 

Φιλολόγου, Δ/ντού του 3^ου Γυμνασίου Ναυπάκτου

(στο Βιβλιοπωλείο Αντάζιο ΙΙ - Ναύπακτος,17 / 6 / 2013)

 

Ο Καλπούζος, με τα έργα του «Ιμαρέτ» και «Άγιοι και δαίμονες»  κατατάσσεται στους άριστους τεχνίτες του ιστορικού μυθιστορήματος. Αυτό επιβεβαιώνεται και με το τελευταίο του έργο, την «Ουρανόπετρα» (Η δωδέκατη γενιά) όπου, με επίκεντρο τις περιπέτειες του Λευκαρίτη Αδάμου Χριστοφή και του φυλακτού του, παρακολουθούμε ένα χρονικό της ιστορίας της Κύπρου από το 1878-1917. Τότε που τα «σπίτια [ήταν] κτισμένα με πλιθάρια, με χωμάτινα δώματα κι άλλα με κεραμιδένιες στέγες, πολλά με κληματαριές στις αυλές τους, κι όλα με πλήθος λουλούδια σε γλάστρες και παρτέρια».

Η πλοκή διαδραματίζεται κυρίως στη Λάρνακα, όμως ο ήρωας του μυθιστορήματος ταξιδεύει και στο υπόλοιπο νησί. Ο συγγραφέας καταφέρνει να πλάσει με αριστουργηματικό τρόπο ένα λογοτεχνικό έργο µε φόντο πραγματικά ιστορικά γεγονότα. Μέσα από το μικρό και το μεγάλο χρονικό, ο αναγνώστης παρακολουθεί την ακριβή ανασύσταση δυο χρονικών περιόδων με επίκεντρο τη μεγαλόνησο.

Στο μικρό χρονικό οι Οθωμανοί, στα 1570, συγκρούονται με τους Ενετούς, στην προσπάθεια τους να καταλάβουν το νησί. Η Ιστορία διαπλέκεται με τη μυθοπλασία, καθώς ο κεντρικός ήρωας, ο πάροικος Γερόλεμος, δέσμιος σε ένα θρύλο της εποχής, αναζητά το θησαυρό που είναι κρυμμένος στο «Ζωνάριν της Αγίας Ελένης», δηλαδή στο τέλος του Ουράνιου Τόξου. Ο μεταλλικός σβώλος που ανακαλύπτει, η ουρανόπετρα, έχει μαγικές αλεξίκακες ιδιότητες και αποτελεί τον πυρήνα της εξέλιξης ενός γοητευτικού πρωτότυπου μύθου, στημένου με αφηγηματική επιδεξιότητα και μια δεινή ευελιξία συνεχούς μετατόπισης από το μυθικό στο ιστορικό στοιχείο και αντίστροφα. Σ’ αυτό το μικρό χρονικό, ο Καλπούζος καθοδηγεί τον αναγνώστη στην παρακολούθηση πλήθους γεγονότων (κατάληψη  Λευκωσίας και Αμμοχώστου)  από το 1570 έως το 1572. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι ανασυνθέτει την κοινωνία της εποχής μέσα από τα δεινά της φεουδαρχίας και την καταπάτηση κάθε στοιχειώδους αξιοπρέπειας, μέσα από συνήθειες, κουβέντες, ήθη και έθιμα, τα οποία αναπαριστώνται με εξαιρετική ακρίβεια, δίνοντας στον αναγνώστη την ευκαιρία να νιώσει μέρος του σκηνικού αυτού, να συμμετάσχει δίπλα στους ήρωες, να αφουγκραστεί τις ανησυχίες τους και να βιώσει τον πόνο τους.

Το Μεγάλο χρονικό μας εισάγει στην εποχή της αγγλοκρατίας. Βρισκόμαστε στα 1892 και αυτή τη φορά ο πρωταγωνιστικός χαρακτήρας είναι ο Αδάμος. Ο Αδάμος Χριστοφή, που, αφού θα βιώσει τις τραγικές συνθήκες της καθημερινότητας των αγροτών (σημειώνουμε μιαν εξαιρετικής ακρίβειας περιγραφή της συλλογής της ακρίδας) και τα δεινά της τοκογλυφίας και της άτεγκτης αποικιακής φοροεισπρακτικής πρακτικής, θα αναγκαστεί να αναζητήσει την τύχη του στη Λάρνακα. Εκεί, θα μπλεχθεί σε πολλές περιπέτειες, θα αλλάξει διάφορα επαγγέλματα, θα μαυροπινακιστεί από την Αστυνομία, θα δει την οικογενειακή του περιουσία να μεταβιβάζεται στον τοπικό τοκογλύφο, θα βιώσει την κοινωνική ανισότητα και την αδικία, θα αγαπήσει και θα ερωτευθεί. Στους πολέμους του 1897 και του 1912-1913 ο Αδάμος στρατεύεται εθελοντικά. Παίρνει μέρος στη μάχη του Βελεστίνου με τον Σμολένσκη και τους άλλους Κυπρίους εθελοντές, ενώ επανέρχεται στην Ελλάδα το 1912 «για να ξεπλύνει τη μουτζούρα του 97», πολεμά στο Μπιζάνι και μπαίνει ελευθερωτής στα Γιάννενα. Γνωρίζει τα συναισθήματα της ήττας, της απώλειας συντρόφων στη μάχη, της χαράς των «υποδούλων ελευθερωτών», της ψυχικής κούρασης του πολεμιστή.

Οι περιγραφές του Καλπούζου έχουν τη διαύγεια του λυρισμού και γίνονται φωτογραφικές απεικονίσεις. 

Περπατάμε μαζί με τον Αδάμο ανάμεσα σε πλινθόκτιστα σπίτια και αρχοντικά, βλέπουμε πορνεία και καφενέδες, εργάτες και πεινασμένα παιδιά, συμμορίες και καβγάδες.

Παρακολουθούμε χοροεσπερίδες, αποκριάτικες συνήθειες, καβγάδες σε κακόφημα στέκια, τοκογλύφους και παλικαράδες της εποχής, αγρότες και ποιητάρηδες, μαντινάδες, φοροεισπράκτορες, συλλαλητήρια για την κατάργηση του φόρου υποτέλειας, διαμάχες για την ανάδειξη αρχιεπισκόπου, τις σχέσεις με τους Τούρκους της Κύπρου και τις συγκρούσεις μ’ αυτούς, τους εξισλαμισμούς και τον κρυπτοχριστιανισμό.

Βλέπουμε ανθρώπινες σχέσεις να δοκιμάζονται, φιλίες που αντέχουν στο χρόνο, σχέσεις ερωτικές, μια και ο έρωτας κυριαρχεί στο κείμενο. Μέσα από τον Αδάμο και την ιστορία του συνυφαίνονται οι ιστορίες δώδεκα γενεών, με συνδετικό ιστό το εύρημα της ουρανόπετρας, που όταν ενωθεί αποκαλύπτονται όλα.

Στο βιβλίο έχουν μικρή ή μεγαλύτερη παρουσία προσωπικότητες της κυπριακής ιστορίας ή της Λάρνακας όπως ο Φίλιος Ζαννέτος, ο Δημήτρης Λιπέρτης, ο Βασίλης Μιχαηλίδης,ο Μιχαήλ Βολονάκης, ο Ιερώνυμος Βαρλαάμ, ο Κλεόβουλος Μεσολογγίτης, κ.ά.

Η πολιτική και η διπλωματία, που καθόρισαν τις καταστάσεις της εποχής, είναι φυσικό να περνούν μέσα από τις σελίδες του βιβλίου. Μέσα από την καθημερινή ζωή παρακολουθούμε μια κοινωνία να μάχεται για την επιβίωση καθώς οι Άγγλοι που πήραν την Κύπρο από τους Οθωμανούς το 1878, εφαρμόζουν την τεχνική του διαίρει και βασίλευε ώστε να μπορούν να ελέγχουν την κατάσταση.

Εξαιρετικό συγγραφικό εύρημα αποτελεί η περιγραφή των γραφικών καφενέδων που λειτουργούσαν ως μετερίζια πολιτικού και κοινωνικού προβληματισμού με την ανάγνωση των εφημερίδων από τους εγγράμματους στους αγράμματους θαμώνες ώστε οι ήρωες να έρχονται σε επαφή με όλα τα σημαίνοντα γεγονότα εκείνης της εποχής. Η αναπαράσταση δε του γλωσσικού ιδιώματος των ηρώων αποδεικνύει τη μέριμνα του συγγραφέα για τη γλωσσική αυθεντικότητα του έργου του. Οι ήρωες του είναι ζωντανοί, φορείς μιας αλήθειας που δεν συναντιέται μέσα στις στεγνές από ανθρωπιά αράδες της επίσημης ιστορίας.

Ο συγγραφέας, πέρα από την ιστορική πραγματικότητα, καταπιάνεται επίσης με τη φιλοπατρία, το δίκαιο, την αξιοπρέπεια, την αλαζονεία, τη σχέση με τους προγόνους, τον πατριωτισμό και την πατριδοκαπηλεία, την αυτογνωσία, την εξουσία, την εσωτερική καλλιέργεια και την αδελφοσύνη, τη χάραξη προσωπικής πορείας μέσα στο χρόνο, την κοινωνική περιθωριοποίηση και τη δικαιοσύνη για να δείξει τελικά αυτό που ο ίδιος επισημαίνει: "Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος" που είναι και η κεντρική ιδέα του βιβλίου.

Το πόνημα του Καλπούζου με επίκεντρο την Κύπρο ήρθε ίσως την πιο κατάλληλη στιγμή για να τονώσει το εθνικό αίσθημα της Μεγαλονήσου, την ώρα ακριβώς που χρειάζεται να νιώσουμε όσο ποτέ «ότι όπου πατάμε είναι δικός μας δρόμος». Μέσα από τις σελίδες του συνειδητοποιούμε ότι τα όνειρα και οι ελπίδες των προπατόρων μας γίνονται γέφυρα με το σήμερα και πως «λησμονώντας το χθες αποκοβόμαστε απ’ τη ρίζα μας κι αντί για δεντρί είμαστε κισσός που ψάχνει αλλού στηρίγματα».

ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ

 

Κ.Π.ΚΑΒΑΦΗΣ

Σπυριδούλα Ραυτοπούλου "Ο ΞΕΝΩΝΑΣ"

Η παρουσίαση του βιβλίου στο "Κάστρο" (7/8/2013)

της Σοφίας Μάνιου

Ο Ξενώνας είναι ένα «πολυτελές ξενοδοχείο-θέρετρο-ξενώνας-ησυχαστήριο-προθάλαμος του τάφου, δεν έχει σημασία πως θα το πει κανείς, όπου διέμεναν όσοι έχοντες έπασχαν από δυσίατες ασθένειες και ήθελαν να έχουν την καλύτερη δυνατή περιποίηση κατά τη διαδικασία αντιμετώπισης της ασθένειάς τους ή όσοι ήθελαν να φύγουν αξιοπρεπώς από τη ζωή, σ’ ένα περιβάλλον λιγότερο προφανές από νοσοκομείο». Ένα ολόκληρο χωριό με τεράστιους κήπους και μοντέρνα ανεξάρτητα διαμερίσματα, ένα ειδυλλιακό περιβάλλον, που ανακουφίζει -με τη χλιδή και τις ανέσεις που προσφέρει- τον πόνο. Είναι ο χώρος στον οποίο εκτυλίσσονται τα δρώμενα του μυθιστορήματός μας, το σκηνικό.

Ωστόσο, πέρα από την απλή σκηνογραφία, ο χώρος  μου φαίνεται πως αποκτά διαστάσεις συμβόλου. Ο Ξενώνας γίνεται Καθαρτήριο. Ένας χώρος στον οποίο κυριολεκτικά και μεταφορικά καθαίρονται από τη νόσο του σώματος αλλά και της ψυχής οι άνθρωποι με επάρατες ασθένειες. Ένας χώρος δοκιμασίας, στον οποίο το σώμα αναρρώνει και η ψυχή αναγεννάται. Η αναμέτρηση με το θάνατο οδηγεί τους ανθρώπους στον επαναπροσδιορισμό των αξιών τους, στην ενδοσκόπηση, στην ανίχνευση των λαθών του πρότερου βίου και στη χάραξη μιας νέας πορείας –ενός δρόμου που θα τους οδηγήσει στην αγάπη της ζωής, στην προσπέλαση των ανθρώπων, στην ανακάλυψη του εαυτού τους. Αλλοτριωμένοι λίγο ως πολύ οι περισσότεροι ήρωες του μυθιστορήματος από τις πραγματικές αξίες της ζωής, ξένοι μέσα στην οικογένεια και μέσα στο ίδιο το εγώ τους, με κίνητρο τη δοκιμασία της ασθένειάς τους, θα βρουν  στον Ξενώνα την κάθαρση. Εκεί θα καταφύγει για τη δική της κάθαρση και η Τζένη Ιαβέρη.

Κεντρική ηρωίδα του έργου η Τζένη Ιαβέρη είναι καταξιωμένη ηθοποιός και σκηνοθέτης, με τέτοια ιερή προσήλωση στην τέχνη του θεάτρου, ώστε να αδιαφορεί για οτιδήποτε άλλο εκτός από αυτό. Έχει δημιουργήσει οικογένεια,  όμως ποτέ δεν ασχολήθηκε μ’ αυτήν. Την ευθύνη για την αποξένωση από την κόρη της την αναδέχεται. Αναγνωρίζει πως δεν έδωσε ποτέ της αγάπη, γι’ αυτό και  δεν τη ζητιανεύει.  Εξακολουθεί από περηφάνεια, λοιπόν, να αρνείται κάθε βοήθεια, ακόμη κι όταν οδηγείται από την κόρη της στον Ξενώνα, για να συνεχίσει τις χημειοθεραπείες της. Στα πενήντα πέντε της η Τζένη Ιαβέρη πάσχει από καρκίνο στους λεμφαδένες.
Το ισχυρό σοκ του ενδεχόμενου θανάτου και οι συναισθηματικές διακυμάνσεις έχουν αρχίσει να υποχωρούν μπροστά στη μαχητικότητά της. Έχει αποφασίσει να διεκδικήσει με δυναμισμό τη ζωή.

Στον Ξενώνα αμέσως δημιουργείται μια παρέα έξι ανθρώπων, που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα υγείας. Η  Βάντα, ιστορικός τέχνης και διακοσμήτρια, άνθρωπος με «αποστειρωμένη» ζωή, που δίνεται σ’ έναν πρωτόγνωρο έρωτα, ακριβώς όταν μαθαίνει πως έχει καρκίνο στο μαστό.

Η κυρία Μαρίκα, εβδομηντάχρονη χήρα, αρχόντισσα με καταγωγή μικρασιάτικη.

Η Ελεονόρα, σαραντάχρονη λογίστρια, παντρεμένη και μητέρα δύο παιδιών. Η κλασική φιγούρα της σύγχρονης εργαζόμενης-συζύγου-μητέρας-νοικοκυράς και γυναίκας που έχει μεταλλαχθεί σε μηχανή προσπαθώντας να ανταποκριθεί στα ιδανικά της εποχής και της διαφήμισης.

Και ο Γιάννης Δελής, σπουδαίος επιστήμονας της Γενετικής.  Τον  απασχολεί έντονα το ζήτημα της Ηθικής της Επιστήμης και ειδικότερα των εφαρμογών της σύγχρονης Μοριακής Βιολογίας και τρομάζει στην ιδέα της επικράτησης του ντετερμινισμού. Αγωνιά για την ανήθικη εμπορευματοποίηση των ερευνών από τους επιτήδειους και αρνείται την ιδέα ότι ο άνθρωπος είναι δέσμιος μιας ακαταμάχητης Μοίρας, χωρίς ίχνος ελευθερίας και ευθύνης. Αρνείται την ιδέα ότι η κοινωνία μας είναι ανίκανη με την αγωγή να διαπλάσει την ανθρώπινη προσωπικότητα. Με  το λογοτεχνικό εύρημα του εκλαϊκευμένου βιβλίου που γράφει  ως παρακαταθήκη της πνευματικής του αγωνίας στους συνανθρώπους του λίγο πριν πεθάνει, η συγγραφέας παρουσιάζει ένα αυτόνομο σχεδόν κεφάλαιο με το οποίο μας ενημερώνει και μας προβληματίζει ταυτόχρονα για την εξέλιξη της ζωής, το ρόλο  της Επιστήμης και το μέλλον της Ανθρωπότητας.

Τέλος, σκιαγραφείται το πρόσωπο της Αλεξάνδρας, της κόρης της ηθοποιού, που είναι παιδαγωγός με ρηξικέλευθες απόψεις για την εκπαίδευση. Όραμα ζωής για την  Αλεξάνδρα είναι να γκρεμιστούν οι τοίχοι που αλλοτριώνουν τα παιδιά από τη φύση και τη ζωή και επιχειρεί να εφαρμόσει προοδευτικές παιδαγωγικές θεωρίες σε ένα σχολείο που ίδρυσε η ίδια.

Με αφορμή τη διαταραγμένη σχέση μητέρας και κόρης, πλέκεται ο κεντρικός μύθος του έργου. Περιπέτεια -εσωτερική/ψυχική κυρίως- και δραματικά απρόοπτα φορτίζουν με αγωνία την πλοκή στο δεύτερο κυρίως μέρος.

            Η σχέση της Αλεξάνδρας με τη Τζένη, όμως, και ο καταλυτικός ρόλος κάποιου δημοσιογράφου στην εξέλιξή της δεν είναι η μόνη ιστορία του έργου. Η ύφανση της πλοκής διανθίζεται με τις ιστορίες των άλλων προσώπων. Οι ένοικοι/ασθενείς του ξενώνα, οι επισκέπτες, τα αγαπημένα τους πρόσωπα –άνθρωποι τόσο διαφορετικοί που πορεύτηκαν άλλους δρόμους στη ζωή, συναντήθηκαν στον ξενώνα, σε μια σχέση καθοριστική για το μέλλον. Εν ολίγοις, είναι πλούσια η σύνθεση της πλοκής -αρκετά μάλιστα για ένα μικρό σε έκταση μυθιστόρημα- χωρίς να γίνεται δαιδαλώδης και κουραστική.

Πλούσια είναι και η χρήση των αφηγηματικών τεχνικών. Με συχνά κινηματογραφικά flashback, αποκαλύπτοντας σταδιακά στιγμιότυπα από το παρελθόν, η συγγραφέας κατορθώνει να παρουσιάζει ολοκληρωμένο το πρόσωπο των ηρώων της, φωτίζοντας όλη την πορεία της ζωής και τη διαδρομή της ψυχής τους.

Στην ψυχογραφία των προσώπων έχει  βαρύνοντα ρόλο και η επιλογή της τεχνικής του απρόσωπου/τριτοπρόσωπου αφηγητή, που ως παντογνώστης θεός γνωρίζει και φέρνει στην επιφάνεια τις σκέψεις και τα συναισθήματα των ηρώων. Ταυτόχρονα, προβάλλει κι ο ελεύθερος πλάγιος λόγος, η μίξη της φωνής του αφηγητή με τη φωνή του ήρωα. Κι έτσι ο αναγνώστης μπορεί να γνωρίσει τα μύχια της ψυχής των προσώπων του μυθιστορήματος. Μια πρόσθετη, αρετή της επιλογής αυτής  είναι ότι ενισχύει την αντικειμενικότητα, καθώς ο αφηγητής είναι αποστασιοποιημένος από τα δρώμενα. Δεν πάσχει ο ίδιος, αλλά τα πρόσωπα που παρατηρεί. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο λόγος του αποφεύγει τον υποκειμενισμό και τον κίνδυνο της κλαυθμηρότητας/του «μελό», παγίδα στην οποία εύκολα θα οδηγούσε μια πρωτοπρόσωπη αφήγηση των ασθενών. Ωστόσο, το κείμενο δεν υστερεί καθόλου σε ζωντάνια, καθώς δεν είναι λίγοι οι εκτενείς μονόλογοι των προσώπων. Κι έτσι η γλώσσα της αφήγησης είναι ρέουσα, ο λόγος άμεσος, φυσικός, απλός –όχι όμως απλοϊκός- και η ανάγνωση άνετη.

Ο «Ξενώνας» είναι ένα βιβλίο που μας προβληματίζει και μας συγκινεί ταυτόχρονα, γιατί μέσα από τις σελίδες του προβάλλουν ζητήματα που  όλους μας αγγίζουν.. Οι οικογενειακές σχέσεις, η υποταγή στις κοινωνικές συμβάσεις και η αλλοτρίωση, η αποξένωση και η μηχανοποίηση των ανθρώπων, ο ρόλος της Παιδαγωγικής, η ηθική της Επιστήμης και η αγωνία για την εξέλιξή της, το άγχος του θανάτου, η αγωνιστικότητα του ανθρώπου και η δύναμη της αισιοδοξίας, η επικούρεια ενατένιση της ζωής… Μέσα στις σελίδες του αναγνωρίζουμε στιγμιότυπα από τη δική μας τη ζωή και προβαίνουμε στην αυτοκριτική μας. Πόσο σημαντικές είναι οι αξίες στις οποίες  υποθηκεύουμε τη ζωή μας; Μήπως πρέπει να αναθεωρήσουμε, να αλλάξουμε δρόμο, όσο ακόμη είναι καιρός;  Πρέπει ο θάνατος να χτυπήσει την πόρτα μας για να αφυπνιστούν οι ναρκωμένες συνειδήσεις;

Ο «Ξενώνας» μας συγκινεί, γιατί προβάλλει  σκέψεις και αισθήματα πηγαία, γνήσια, καθολικά, ανθρώπινα. Μας συγκινεί, γιατί απευθύνεται άμεσα σε όλους μας με μια συγκλονιστική ειλικρίνεια. Και μας διδάσκει. Μας διδάσκει  την πίστη στη δύναμη της λογικής και της ανθρωπιστικής ηθικής, αξίες που είναι ικανές να φέρουν την ελευθερία και την ευτυχία. Το πνεύμα της αισιοδοξίας είναι διάχυτο. Ο «Ξενώνας» δεν είναι ελεγεία. Είναι ένας ύμνος για τη χαρά της ζωής, ένας διθύραμβος της δύναμης του Ανθρώπου.

Εν κατακλείδι, ο «Ξενώνας» είναι όντως ένα  Καθαρτήριο. Τόσο για τα πρόσωπα του μυθιστορήματος, που οδηγήθηκαν από την Κόλαση της αλλοτριωμένης ζωής τους και την πάλη με το θάνατο στον Παράδεισο της Ζωής, όσο και για τη δική μας την ψυχή. Είμαι βέβαιη πως, όταν κλείσετε το βιβλίο, θα βλέπετε τη ζωή μ’ άλλα μάτια.

 

Ο "ΞΕΝΩΝΑΣ" ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ

Σας προσκαλούμε στην παρουσίαση του βιβλίου της  Σπυριδούλας Δ. Ραυτοπούλου  "Ο ΞΕΝΩΝΑΣ" των εκδόσεων ΑλΔε.

Το βιβλίο θα παρουσιάσει η φιλόλογος Σοφία Μάνιου. Αποσπάσματα θα διαβάσει η Εύη Κλειτσίκα.

Τετάρτη 7 Αυγούστου 2013, ώρα 8.00 μ.μ.

Καφετέρια “cafe Κάστρο”, στο δρόμο προς το κάστρο Ναυπάκτου.