Ζοέλ Λοπινό "Η Αγριλιά"

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ "ΑΓΡΙΛΙΑΣ"

 31/7/2013 ADAGIO II  ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ

ΤΗΣ ΒΙΚΥΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Η Αγριλιά είναι το πρώτο μυθιστόρημα της Ζοέλ Λοπινό. Πρόκειται για μία αληθινή ιστορία, την ιστορία της γιαγιάς της, της Καλλιόπης Κανιαδάκη, μιας σφακιανής κρητικοπούλας, η οποία στα 16 της και με ένα νεογέννητο παιδί στην αγκαλιά, δε δίστασε να αναζητήσει τον άντρα της που έψαχνε ένα καλύτερο μέλλον στη Γαλλία , μακριά από τη φτώχεια, τη μιζέρια και την πείνα της Ελλάδας. Στην πορεία της ζωής της η Καλλιόπη θα συναντήσει τη φτώχεια, τόσο στην πατρίδα όσο και στα ξένα, την μοναξιά, το ρατσισμό, την προδοσία, αλλά θα βιώσει και τον έρωτα, τη χαρά της απόκτησης οκτώ παιδιών, αλλά και την οδύνη της απώλειας δύο από αυτά.Μέσα σ'όλες αυτές τις δυσκολίες και τον πόνο, αυτό που την κρατάει όρθια είναι η αξιοπρέπεια και η κρητική ψυχή και υπερηφάνεια, όπως αυτή πλάστηκε στα άγρια και αφιλόξενα βουνά, όπου βρισκόταν το χωριό της, η Ασκύφου, όπου έζησε ως τα 16 της χρόνια.

Ο ΕΡΩΤΑΣ

15 χρονών ήταν η Καλλιόπη, όταν γνώρισε τον έρωτα στα μάτια του Νικόλα Κουλιού, ενός Έλληνα Μικρασιάτη που βρέθηκε στην Κρήτη, με τον οποίο θα δέσει τη ζωή της, θα τον ερωτευτεί, θα τον αγαπήσει βαθύτατα και θα του χαρίσει 8 παιδιά, το Γιώργο, τον Ιωσήφ, το Γιάννη, τον Πέτρο, το Στέφανο, την Ειρήνη, τον Κώστα και την Ελένη, από τα οποία θα χάσουν 2, το Στέφανο και την Ειρήνη. Ο Νικόλας θα της χαρίσει αφ' ενός ευχάριστες και συγκλονιστικές στιγμές αγάπης, πρωτόγνωρες για τις γυναίκες του τόπου της και της εποχής της, αφ' ετέρου θα την οδηγήσει πολλές φορές στον πόνο, την απόγνωση, ακόμα και το μίσος προς το πρόσωπό του.

Αλλά ο έρωτας πήρε και μία άλλη μορφή στη ζωή της Καλλιόπης. Ο ξάδερφος του Νικόλα, ο Μανωλιός, την αγάπησε από την αρχή του γάμου της με αυτόν, μ' έναν έρωτα βαθύ και κρυμμένο από τα μάτια των υπολοίπων, έναν έρωτα που ποτέ δεν έλαβε υλική και σαρκική διάσταση, που ποτέ δεν εκφράστηκε ούτε με λόγια ακόμα και μεταξύ τους, παρά μόνο σε βαθιά γεράματα ο Μανωλιός βρήκε το θάρρος να εξομολογηθεί στην Καλλιόπη τον έρωτα και την αγάπη του. Ήταν αυτός που της στάθηκε σε όλες τις δύσκολες στιγμές στη Γαλλία, μέσα στη δυστυχία, την εξαθλίωση, τη φτώχεια και την πείνα που πέρασε η ίδια και τα παιδιά της.

Η ΦΤΩΧΕΙΑ Η ΠΕΙΝΑ Η ΕΞΑΘΛΙΩΣΗ Ο ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ

Τη φτώχεια,τη μιζέρια και την πείνα η Καλλιόπη τις είχε γνωρίσει από τα μικρά της χρόνια στην Κρήτη. Όλες οι οικογένειες που ζουν στα ορεινά χωριά της Κρήτης ,και των Σφακίων συγκεκριμένα, αντιμετώπιζαν τα χιόνια του χειμώνα, τις καταρρακτώδεις βροχές της άνοιξης,τις ανελέητες ζέστες του καλοκαιριού, τη χέρσα και κακεχτική γη που αδυνατούσε να θρέψει τους ανθρώπους της. Από αυτή τη δυστυχία θέλησε να απομακρύνει ο Νικόλας Κουλιού την οικογένειά του και γι' αυτό την πήγε πρώτα στα Χανιά και στη συνέχεια ο ίδιος αναζήτησε μια καλύτερη ζωή στη Γαλλία, με την προοπτική να φέρει αργότερα και την οικογένειά του εκεί.

Δεν πρόλαβε βέβαια, μιας και η Καλλιόπη, παρακινημένη από την αγάπη της για αυτόν, άφησε την πατρίδα της, πήγε στη Γαλλία, έψαξε και τον βρήκε στη Γκρενομπλ, για να διπιστώσει με τα ίδια της τα μάτια μέσα σε τι άθλιες συνθήκες ζούσε ο άντρας της μαζί με άλλους μετανάστες. Αφού όμως ξεπέρασε το πρώτο σοκ, η δύναμη του χαρακτήρα της, το πείσμα, η μαχητικότητα και η αγάπη για τον άντρα της και την οικογένειά της, την έκανε να αγωνιστεί, για να καταφέρουν να επιβιώσουν στον ξένο τόπο. Η πείνα, η φτώχεια και η εξαθλίωση δεν τους άφησαν ποτέ στα πρώτα χρόνια της ζωής τους στη Γκρενόμπλ. Και οι καταστάσεις αυτές διογκώνονταν, όταν ο Νικόλας, πιεσμένος και αγανακτισμένος από την πίεση και την καθοδήγηση της Καλλιόπης, άφηνε την οικογένειά του για μέρες ή εβδομάδες και τριγυρνούσε στα καπηλειά, πίνοντας και γλεντώντας με τις λιγοστές τους οικονομίες. Τότε η Καλλιόπη επωμιζόταν αποκλειστικά η ίδια και μόνη της την τροφή των παιδιών της, ψάχνοντας με τα πόδια τη γύρω φύση της Γκρενόμπλ, για να βρει μανιτάρια, χόρτα, καρπούς, για να ταϊσει τα παιδιά της που συνεχώς αυξάνονταν.

Μέσα σ'όλες αυτές τις δυσκολίες ερχόταν να προστεθεί και ο ρατσισμός, όπως τον βίωνε η ίδια μέσα στα εχθρικά και καχύποπτα βλέμματα, μέσα στην περιφρόνηση των ντόπιων, αλλά και όπως τον βίωσαν και τα παιδιά τους , όταν άρχισαν να πηγαίνουν στο γαλλικό σχολείο.

Η ΞΕΝΙΤΙΑ

Όλα αυτά βέβαια είναι καταστάσεις που λίγο πολύ τις βιώνουν όλοι οι ξενιτεμένοι, που φεύγουν από την πατρίδα τους αναζητώντας μια καλύτερη τύχη στην ξένη χώρα. Η Ελλάδα γνωρίζει καλά την ξενιτιά, γιατί έχει στείλει, και δυστυχώς συνεχίζει να στέλνει, εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, για να ζήσουν καλύτερα στις ξένες χώρες. Δυστυχώς, η Καλλιόπη τη βίωσε την ξενιτιά δύο φορές. Την πρώτη, όταν 16 χρονών κοπέλα, μ'ένα μωρό στην αγκαλιά και χωρίς να ξέρει ούτε μία ξένη λέξη, αναζήτησε και βρήκε τον άντρα της στη Γκρενόμπλ , μαζί φτιάξανε το σπιτικό τους και με χίλιες δυσκολίες μαζέψανε οικονομίες, για γυρίσουνε στην Κρήτη. Το όνειρο κάθε ξενιτεμένου είχε γίνει πραγματικότητα. Δυστυχώς, όμως, η επιστροφή στην Κρήτη δεν είχε δεν είχε την εξέλιξη που όλοι ήθελαν. Ο Νικόλας, παρ' ότι σχεδίαζε την αγορά ενός εμπορικού καταστήματος, για να ζήσουν ''σαν άρχοντες'', όπως έλεγε ο ίδιος, σπατάλησε όλες τις οικονομίες τους σε γλέντια και δανεικά σε συγγενείς και φίλους. Ένα τραγικό γεγονός έρχεται να κορυφώσει τη δυστυχία της Καλλιόπης. Και η γενναία κρητικοπούλα, δε διστάζει να πάρει τα ηνία της οικογένειάς της στα χέρια της και να δηλώσει μπροστά στον άντρα της και στην οικογένειά του: ''Γυρνάμε στη Γαλλία. Και αυτή τη φορά χωρίς επιστροφή.''Η δεύτερη ξενιτιά είναι πραγματικότητα. Κι αν την πρώτη φορά η Καλλιόπη ακολούθησε τη μοίρα της, αυτή τη φορά την επιλέγει συνειδητά, γιατί ξέρει ότι πλέον μόνο εκεί μπορούν να ζήσουν και να προκόψουν.

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ

Η επιστροφή και η εγκατάσταση στη Γκρενόμπλ δεν ήταν τόσο δύσκολη αυτή τη φορά. Άλλωστε τον τρόπο τον ήξεραν πλέον. Σκληρή, ατελείωτη εργασία στο χαλυβουργείο για το Νικόλα, αιματηρές οικονομίες και σιδερένια πειθαρχεία στο σπίτι από την Καλλιόπη. Η προκοπή δεν άργησε να φανεί και ο συνδυασμός αφ' ενός της απόκτησης της γαλλικής υπηκοότητας και αφ' ετέρου η γέννηση του έκτού τους παιδιού-κορίτσι μετά από 5 αγόρια- τους οδήγησε στην παραχώρηση από το κράτος του δικού τους σπιτιού, με το όνειρο να το κάνουν μια μικρή κρητική γωνιά στην καρδιά της Γκρενομπλ. Βέβαια η ζωή δεν κύλησε ομαλά και όμορφα, καθώς ο Β'Π.Π. πόλεμος που ξεσπάει στην Ευρώπη θα πλήξει και την οικογένεια της Καλλιόπης. Επιπλέον, λίγο μετά την έναρξη του πολέμου, ο αγαπημένος της σύζυγος, Νικόλας, θα πεθάνει χτυπημένος από αρρώστεια των πνευμόνων, λόγω της δουλειάς του στο χαλυβουργείο, αφήνοντάς τη να μεγαλώσει μόνη της δύο μικρά παιδιά. Η Καλλιόπη θα βιώσει άλλη μία φορά την οδύνη και το σπαραγμό, αλλά θα μαζέψει τα κομμάτια της και στις δεκαετίες που θα ακολουθήσουν θα προσπαθεί συνεχώς να βοηθήσει όλα τα παιδιά της να ορθοποδήσουν και να προοδεύσουν, δίνοντας τους τα πάντα και κρατώντας τα ελάχιστα για τον εαυτό της, όπως έκανε όλα τα χρόνια της ζωής της ως το θάνατό της.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΧΝΙΚΗΣ

1)Το βιβλίο ξεκινα με την τεχνική in medias res. Βλέπουμε την Καλλιόπη με το μωρό της στην αγκαλιά στο κατάστρωμα του πλοίου που τη μεταφέρει την πρώτη φορά στη Γαλλία, και η ίδια στη συνέχεια αναπολεί τα γεγονότα που την οδήγησαν ως εδώ και έτσι τα πληροφορείται και ο αναγνώστης.Αυτό συμβαίνει μέχρι τη μέση σχεδόν του βιβλίου. Στη συνέχεια επανερχόμαστε στο παρόν της αφήγησης και συνεχίζεται η εξέλιξη της υπόθεσης.

2)Αναδρομικές αφηγήσεις.Σε αρκετά σημεία η Καλλιόπη κάνει αναδρομές στο παρελθόν και πληροφορεί τον αναγνώστη για γεγονότα που προηγήθηκαν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα....''30 χρόνια που μ' άφησες μονάχη Νικολή μου...''

3)Προσημάνσεις.Το παιχνίδι με το χρόνο συνεχίζεται, καθώς διάφορες αναφορές στο μέλλον προϊδεάζουν τον αναγνώστη για καταστάσεις που πρόκειται να ακολουθήσουν. Π.χ. Ο Νικόλας σε αρκετά σημεία στην αρχή της κοινής τους ζωής της λέει ''η αγάπη, η αληθινή αγάπη στο τέλος πάντα σε κάνει να υποφέρεις...''

4)Εσωτερικός μονόλογος. Αποκαλύπτει τα συναισθήματα της Καλλιόπης, κυρίως, και φωτίζει τις πλευρές της ψυχής της.

ΥΦΟΣ

Το ύφος του κειμένου, κατανοητό και ζωντανό, περιγραφικό, όπου χρειάζεται, χωρίς όμως να γίνεται κουραστικό, αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη από την πρώτη στιγμή και τον μεταφέρει με παραστατικότητα στα μέρη όπου διαδραματίζεται η υπόθεση.