Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική.
Tο σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου.
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου...

Τετάρτη 17 Ιουλίου 2013

ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΡΥΠΑΡΗΣ



 Με αφορμή την επέτειο της γέννησης του Ιωάννη Γρυπάρη, θυμήθηκα σήμερα τις Εστιάδες, τις ιέρειες της θεάς Εστίας, που είχαν το ιερό χρέος να διατηρούν άσβεστο το πυρ στο βωμό του ναού, για να μην ενσκήψει όλεθρος στην πόλη. Στις "Εστιάδες" του Γρυπάρη οι ιέρειες παρέλειψαν το καθήκον τους και ολοφύρονται για το κακό... Όταν η φωτιά της Πολιτείας σβήσει, όταν οι πατρογονικές αξίες αφανιστούν, όταν οι πνευματικοί άνθρωποι ξεχάσουν το ιερό τους χρέος, τότε μόνο συμφορές μπορούμε να περιμένουμε...

Ἑστιάδες

Βαθι᾿ ἄκραχτα μεσάνυχτα, τρισκότεινοι οὐρανοὶ
πάν᾿ ἀπ᾿ τὴ Πολιτεία τὴ κοιμισμένη
κι ἄξαφνα σέρνει τοῦ Κακοῦ τὸ Πνεῦμα μία φωνή,
-τρόμου φωνή- κι ὅλοι πετιοῦνται φοβισμένοι.
-«Ἒσβησ᾿ ἡ ἄσβηστη φωτιά!» κι ὅλοι δρομοῦν φορὰ
τυφλοὶ μέσα στὴ νύχτα νὰ προφτάσουν,
ὄχι μ᾿ ἐλπίδα πὼς μπορεῖ νἆν᾿ ψεύτρα ἡ συφορὰ
παρὰ νὰ δοῦν τὰ μάτια τους καὶ τὴ χορτάσουν.
Θαρρεῖς νεκροὶ κι ἀπάρηασαν τὰ μνήματ᾿ ἀραχνὰ
σύγκαιρα ὀρθοὶ γιὰ τὴ στερνὴ τὴ κρίση,
κι ἐνῷ οἱ ἀνέγνωμοι σπαρνοῦν μὲς σὲ κακὸ βραχνὰ
μὴ τύχει, τρέμουνε, κανεὶς καὶ τοὺς ξυπνήσει.
Μ᾿ ἕνα μονόχνωτο ἀναφυλλητὸ σκυφτοὶ
πρὸς τῆς Ἑστίας τὸ ναὸ τραβοῦνε
καὶ μπρὸς στὴ πύλη διάπλατα τὴ χάλκινη ἀνοιχτῆ
ἕνα τὰ μύρια γίνονται μάτια νὰ δοῦνε.
Καὶ βλέπουν: μὲ τῆς γνώριμης ἀρχαίας τῶν ἀρετῆς
τὸ σχήματ᾿ ἀνωφέλευτο ντυμένες
στὸν προδομένο τὸ βωμὸ ἐμπρὸς γονυπετεῖς
τὶς Ἐστιάδες τὶς σεμνές, μὰ κολασμένες.
Τὸ κρῖμα τους ἐστάθηκεν ἄβουλη ἀνεμελιὰ
κι ἀραθυμιὰ -σὰν τῆς δικῆς μας νιότης!
Μὰ ἡ Ἅγια ἡ Φωτιά, μιὰ πού ᾿σβησε, δὲ τὴν ἀνάβει πλιὰ
ἀνθρώπινο προσάναμμα ἢ πυροδότῃς.
Κι ὅσο κι ἂν μὲ τὶς φοῦχτες των σκορπίζουν στὰ μαλλιὰ
μὲ συντριβὴ καὶ μὲ ταπεινοσύνη,
τοῦ κάκου! Στὴ χλιὰ χόβολη καὶ μὲς στὴ στάχτη πλιὰ
σπίθας ἰδέα οὐδ᾿ ἔλπιση δὲν ἔχει μείνει.
Κι εἶναι γραμμένη τοῦ χαμοῦ ἡ Πολιτεία, ἐχτὸς
ἂν πρὶ ὁ καινούργιος ἥλιος ἀνατείλει
κάμει τὸ θάμα του ὁ οὐρανὸς καὶ στ᾿ ἄωρα τῆς νυχτὸς
μακρόθυμος τὸν κεραυνό του στείλει.
Κι ἂν πέσει πάνω τους, ἂς πέσει! ὅπως ζητᾷ
τὸ δίκιο κι οἱ Παρθένες τὸ ζητοῦνε,
ποὺ ἰδού τες, μὲ τὰ χέρια τους στὰ οὐράνια σηκωτὰ
καὶ τὴ ψυχὴ στὰ μάτια τοὺς τὸν προσκαλοῦνε.
...........................................................................
Τάχα τὸ θάμα γένηκε; -Πές μου το νὰ στὸ πῶ,
γνώμη ἄβουλη, γνώμη ἄδικη μιᾶς νιότης
σὰν τὴ δικιά μας, πού ῾σβησεν ἔτσι χωρὶς σκοπὸ
κι ἀκόμα ζεῖ καὶ ζένεται- μὲ τὸ σκοπό της!


 Στη ζωή και στο έργο του σημαντικού αυτού ανθρώπου που αφιέρωσε τη ζωή του στη φιλολογία, την ποίηση και κυρίως τη μετάφραση της τραγικής ποίησης,  είναι αφιερωμένο το βίντεο που ακολουθεί:


Ο πατέρας του, Νικόλαος Ι. Γρυπάρης (Αρτεμώνας Σίφνου 1832-1910), ήταν δάσκαλος και κατόπιν βιβλιοπώλης. Ο Ιωάννης Γρυπάρης γεννήθηκε στον Αρτεμώνα της Σίφνου στις 17/29 Ιουλίου 1870, όπου είχαν πάει για διακοπές οι γονείς του, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί άλλωστε μεγάλωσε και σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Αργότερα βέβαια φοίτησε και στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, παίρνοντας πτυχίο φιλολογίας. Στην Κωνσταντινούπολη επέστρεψε ως δάσκαλος. Εκεί έκανε την πρώτη λογοτεχνική του εμφάνιση, το 1895, εκδίδοντας, μαζί με την Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, τον Φιλήντα και άλλους, το πρωτοποριακό αλλά βραχύβιο περιοδικό Φιλολογική Ηχώ. Ταυτόχρονα έγραφε σε λογοτεχνικά περιοδικά μέχρι το 1897, που θα επανέλθει στην Αθήνα και θα αριστεύσει τελικά στις πτυχιακές εξετάσεις Φιλολογίας. Από τότε θα εργαστεί ως καθηγητής σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Το 1898 ιδρύει μαζί με τους Κώστα Χατζόπουλο και Γιάννη Καμπύση το προοδευτικό περιοδικό «Η Τέχνη», το οποίο θα προκαλέσει μεγάλη αίσθηση. Το 1911 παντρεύεται και φεύγει με υποτροφία στην Ευρώπη, όπου και θα διαμείνει ως το 1914. Επανέρχεται στην Ελλάδα και στην εκπαίδευση ως γυμνασιάρχης, έπειτα ως επιθεωρητής και αργότερα ως υψηλόβαθμος υπάλληλος του Υπουργείου Παιδείας (Τμηματάρχης Α΄ στο Τμήμα Γραμμάτων και Τεχνών και Διευθυντής Επιστημών και Τεχνών). Το 1925 θα αρνηθεί θέση καθηγητή Μεσαιωνικής & Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο, ενώ από το 1932 μέχρι το 1935 θα οριστεί πρώτος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου.
Κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 ο Ιωάννης Γρυπάρης μαζί με άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την «Έκκληση των Ελλήνων Διανοουμένων προς τους Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου», με την οποία αφενός μεν καυτηριαζόταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε, διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό νέο πνευματικό Μαραθώνα. Λίγο καιρό μετά θα τον βρει ο θάνατος από πείνα κατά την περίοδο της κατοχής (1942).
Ο Γρυπάρης συνέβαλε τα μέγιστα στην αναβίωση του αρχαίου δράματος με τις θεωρούμενες πλέον ως κλασικές μεταφράσεις του των αρχαίων τραγωδιών και για αυτόν τον λόγο έγινε γνωστός περισσότερο ως μεταφραστής. Μετέφρασε επίσης έργα ξένου ρεπερτορίου αλλά και άλλους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Στην ποίηση επηρεάστηκε από τον συμβολισμό και τον παρνασσισμό και θεωρείται ότι εντάσσεται στα πλαίσια της Νέας Αθηναϊκής Σχολής.
Βραβεύθηκε με το Αριστείο των Γραμμάτων και των Τεχνών για την ποιητική του συλλογή Σκαραβαίοι και Τερρακότες (1919).
Άφησε γενικό κληρονόμο της μεγάλης περιουσίας του την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών που ανέλαβε σε συνεργασία με τον Δήμο Καλλιθέας να ιδρύσει «Μουσείο Γρυπάρη» και να δοθεί τ' όνομά του σε δρόμο της Καλλιθέας. Σήμερα η αλλοτινή οικία του ποιητή στην οδό Γρυπάρη 112 έχει κριθεί διατηρητέα, αλλά δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα μουσείο. Μέρος των χειρογράφων του Γρυπάρη (ταυτίζεται με μέρος των περιεχομένων της έκδοσης Ο άγνωστος Γρυπάρης. Ανέκδοτα ποιήματα) φυλάσσονται στο Γενικό Αρχείο του Ελληνικού Λογοτεχνικού και Ιστορικού Αρχείου (Ε.Λ.Ι.Α.)
 (Πηγή: Βικιπαιδεία)







Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου